Komentarz Anety Wrony-Kłoczko, prawnika z M. Szulikowski i Partnerzy Kancelarii Prawnej dla Onet Biznes do artykułu Pani Martyny Mroczek, pt. "Lokatorzy kontra właściciele - kto ma rację?"
Corocznie w Polsce zapada ok. 20 tys. wyroków eksmisyjnych, z których połowa nakazuje eksmisję bez prawa do lokalu socjalnego. Formalnie, zgodnie z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego oraz międzynarodowymi konwencjami ochrony praw człowieka, każdej osobie należy się ochrona przed eksmisją na bruk. Niestety, ochrona zapewniana przez polskie prawo mieszkaniowe jest niepełna i de facto dopuszcza eksmisje na bruk: osoby eksmitowane bez prawa do lokalu socjalnego są kierowane do pomieszczeń tymczasowych skąd można potem dokonać eksmisji na ulicę, osoby wynajmujące mieszkania w ramach tzw. „najmu okazjonalnego” również mogą być eksmitowane bez zapewnienia im jakiegokolwiek lokalu. Tak twierdzą organizatorzy Dnia Lokatora, który dzisiaj jest obchodzony przed budynkiem Sejmu w Warszawie.
{readmorelink}Więcej...{/readmorelink}
Organizatorzy spodziewają się udziału kilkuset osób. Co dokładnie chcą osiągnąć?
- Naszym głównym celem jest zwrócenie uwagi na problemy lokatorów, które naprawdę istnieją – są oni traktowani jako obywatele gorszej kategorii, tylko dlatego, że nie mają kilkuset tysięcy złotych, żeby kupić mieszkanie na wolnym rynku. Chcemy pokazać, że mająca miejsce reprywatyzacja nieruchomości polega na wyrzucaniu na bruk ludzi, nawet jeśli regularnie płacili czynsz i inwestowali w remonty mieszkań. Miasto stołeczne Warszawa udaje, problem lokatorów jest marginalny. Tymczasem w związku z reprywatyzacją zaczyna brakować mieszkań komunalnych. W Warszawie czeka na nie już ponad 5 tys. rodzin. Żeby zmniejszyć kolejkę, miasto będzie zaostrzać kryteria otrzymywania lokali, a nie budować mieszkania – mówi Piotr Ciszewski z Warszawskiego Stowarzyszenia Lokatorów.
Sobotni marsz to jeden z elementów ich walki o prawa lokatorów. Inne to postulaty składane na sesjach Rady Miasta i w Ministerstwie Infrastruktury.
- Postulujemy, aby uruchomić w budownictwo socjalne na zasadzie partnerstwa publiczno-prywatnego, aby uzależnić kryteria dostępu do mieszkań komunalnych od kosztów życia na danym terenie. Chcemy, aby uważniej przyglądać się reprywatyzacji, bo jest grupa właścicieli, co do których istnieje podejrzenie, że dostali już odszkodowanie, a teraz jeszcze oddaje im się budynki. Gdyby miasto chciało sie bardziej przyłożyć do obrony swojego majątku, to wiele reprywatyzacji mogłoby zablokować – podkreśla organizator.
Czy blokowanie procesu odzyskiwania nieruchomości przez ich prawowitych właścicieli jest sprawiedliwe? Zdaniem Ciszewskiego, powinni oni odzyskiwać swoje własności, o ile jednak dostępne byłyby lokalne komunalne dla dotychczasowych lokatorów. A tak się nie dzieje.
Zdaniem organizatorów Dnia Lokatora, ochrona, jaką jest lokal socjalny, przysługuje z mocy ustawy jedynie sześciu kategoriom lokatorów z zasobów gminnych, TBS i spółdzielczych. Są to: kobiety w ciąży, małoletni niepełnosprawni, osoby obłożnie chore, emeryci i renciści otrzymujący dochody na poziomie uprawniającym do korzystania z pomocy społecznej, bezrobotni oraz osoby, którym prawo do lokalu socjalnego przysługuje na podstawie uchwały rady gminy). Wobec pozostałych lokatorów sąd może, ale nie musi orzec o prawie do lokalu socjalnego.
Czy tak jest w rzeczywistości? Aneta Wrona-Kłoczko, prawnik z Kancelarii Prawnej M.Szulikowski i Partnerzy wskazuje, że z jednej strony zarówno Trybunał Konstytucyjny, jak i Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdziły, że eksmisja bez wskazania lokalu, do którego ma nastąpić przekwaterowanie narusza prawo do ochrony życia prywatnego i rodzinnego oraz poszanowania mieszkania. Polskie normy konstytucyjne i normy prawa międzynarodowego wymagają, aby podmiotom znajdującym się w szczególnej sytuacji osobistej, rodzinnej lub materialnej, wobec których orzeczono nakaz eksmisji, udzielono przynajmniej minimalnych gwarancji służących zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Biorąc pod uwagę polskie regulacje, to ochronę lokatorom zapewnia m.in. art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów oraz art. 1046 Kodeksu postępowania cywilnego.
Z drugiej jednak strony, nie należy zapominać, że podstawowym problemem, przed którym stoi polski ustawodawca oraz organy stosujące prawo, jest z jednej strony zapewnienie wykonania normy zakazującej eksmisji bez wskazania lokalu lub pomieszczenia, do którego może ona nastąpić, z drugiej zaś zapewnienie wykonania orzeczeń sądowych nakazujących eksmisję z lokalu mieszkalnego, z uwzględnieniem praw i interesów innych osób, a także interesu publicznego.
Aneta Wrona-Kłoczko zauważa, że od chwili wejścia w życie 5 lutego 2005 r. nowelizacji art. 1046 Kodeksu postępowania cywilnego, wyegzekwowanie orzeczonej wyrokiem sądowym eksmisji przez osobę, której sąd nie przyznał prawa do lokalu socjalnego, stało się w praktyce niemożliwe.
- Dlatego ochrona lokatorów przed eksmisją „na bruk” odbywa się w głównej mierze na koszt właścicieli lokali mieszkalnych. Powoduje to, że prawa właścicieli mieszkań nie są ostatecznie respektowane i stanowi to naruszenie art. 64 ust. 1 Konstytucji, gwarantującego jednostce ochronę własności i innych praw majątkowych – tłumaczy Aneta Wrona-Kłoczko.
Zgodnie z art. 1046 § 4 Kodeksu postępowania cywilnego, „wykonując obowiązek opróżnienia lokalu służącego zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika na podstawie tytułu wykonawczego, z którego nie wynika prawo dłużnika do lokalu socjalnego lub zamiennego, komornik wstrzyma się z dokonaniem czynności do czasu, gdy gmina wskaże tymczasowe pomieszczenie lub gdy dłużnik znajdzie takie pomieszczenie”. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku opróżnienia lokalu na podstawie tytuły wykonawczego, gmina ma obowiązek zapewnić lokal tymczasowy. Z tym przepisem były związane problemy z respektowaniem praw właścicieli lokali mieszkalnych, o których mowa powyżej, dlatego też Trybunał Konstytucyjny uznał ten przepis za niezgodny z konstytucją. Utraci on moc obowiązującą dnia 17 listopada 2011 r.
- Jednocześnie warto dodać, że dnia 31 sierpnia 2011 r. została uchwalona nowelizacja ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, będąca wykonaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2008 r. Projekt nowelizacji, miejmy nadzieję, że pozwoli pogodzić interes lokatorów z interesami właścicieli lokali i dalsze zmiany w prawie również będą szły w tym kierunku – sumuje Aneta Wrona-Kłoczko.
Powyższy wpis Kancelarii Prawnej M. Szulikowski i Partnerzy ma charakter wyłącznie informacyjny.
Kancelaria Prawna M. Szulikowski i Partnerzy
tel./fax: (022) 635 46 00
ul. Podwale 3/13
00-252 Warszawa
www.szulikowski.pl
www.szulikowski.blog.onet.pl
